Του ΤΑΚΗ ΜΙΧΑ
Ημ/νία: 27/12/2006
Το σύνθημα της «βιώσιμης ανάπτυξης» είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο ελκυστικά και δημοφιλή συνθήματα της εποχής μας. Ο σεβασμός για το περιβάλλον έχει φτάσει να είναι σε πολλές χώρες ένα από τα κριτήρια του προσδιορισμού του ηθικού προσώπου. Όπως γράφει ο ζωολόγος Mat Riddley: «Το να υποστηρίζει κανείς τη μόλυνση του περιβάλλοντος σήμερα θεωρείται τόσο κακό όσο να υποστήριζες τον Σατανά τον 13ο αιώνα».Παράλληλα, και στο πλαίσιο αυτής της οικοηθικολογίας, καταβάλλεται και μια προσπάθεια αφύπνισης της λεγόμενης «οικολογικής συνείδησης» των ανθρώπων προκειμένου να σταματήσει η καταστροφή του περιβάλλοντος που παρατηρείται γύρω μας. Έτσι υποστηρίζεται ότι η αδιαφορία προς το περιβάλλον είναι χαρακτηριστικό της σύγχρονης εποχής, όπου ο άνθρωπος υποτάσσεται στους κανόνες του κεφαλαίου και του κέρδους. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, τις παλαιότερες εποχές ο άνθρωπος ζούσε σε μεγαλύτερη αρμονία με το περιβάλλον και φρόντιζε για τη συντήρησή του. Η λύση λοιπόν στο πρόβλημα της βιώσιμης ανάπτυξης είναι να αφυπνιστεί η «οικολογική συνείδηση», έτσι ώστε να ξαναβρεί ο άνθρωπος τη χαμένη ισορροπία και αρμονία του με τη φύση.
Η ιστορία είναι αναμφίβολα ελκυστική και παρέχει ελπίδες για το μέλλον. Ομως πόσο σωστή είναι; Πόσο σωστή είναι, με άλλα λόγια, η άποψη ότι η αδιαφορία για το περιβάλλον και η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων είναι χαρακτηριστικά μόνον του σύγχρονου ανθρώπου;Ελάχιστα. Αντίθετα, όπως δείχνουν σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό οι έρευνες της προϊστορικής περιόδου, οι οικολογικές καταστροφές υπήρξαν αναπόσπαστο μέρος της μακράς εξελικτικής πορείας του ανθρώπου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι καταστροφές που επέφεραν οι πρόγονοί μας στην πανίδα. Ξεχωριστή θέση εδώ καταλαμβάνει η γνωστή «σφαγή της περιόδου της Πλειστοκαίνου».Λίγο μετά την άφιξη των ανθρώπων στη Βόρειο Αμερική, πριν από 11.500 χρόνια, το 73% των ειδών των μεγάλων θηλαστικών εξοντώθηκε. Ετσι εξαφανίστηκε, μεταξύ άλλων, ο γιγαντοβούβαλος, το άγριο άλογο, η κοντομουτσούνη αρκούδα, το μαμούθ, η άγρια καμήλα.Επίσης, πριν από 8.000 χρόνια, το 80% των ειδών των θηλαστικών στη Νότια Αμερική είχε επίσης εξαφανιστεί. Μεταξύ των εξαφανισθέντων ειδών ήταν οι γιγαντιαίοι βραδύποδες, τα τεράστια αρμαντίλος καθώς και μυρμηγκοφάγοι που είχαν διαστάσεις αλόγων.Η ιστορία επαναλαμβάνεται και αργότερα και σε άλλες περιοχές του κόσμου όπου έφτασε ο άνθρωπος. Στη Μαγαδασκάρη μετά την άφιξη του ανθρώπου, το 500 π.Χ., σε ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα, μερικών αιώνων -εξοντώθηκαν πάνω από 17 είδη λεμύριων καθώς και το γνωστό ελεφαντοπούλι -το μεγαλύτερο από τα οποία έφτανε τα 500 κιλά. Η ίδια διαδικασία συνέβη και πριν από 600 έτη στη Νέα Ζηλανδία: Οι πρώτοι Μαορί καταβρόχθισαν και τα 12 είδη των πουλιών μόα προτού στο τέλος το ρίξουν στον κανιβαλισμό. Να σημειωθεί εδώ ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η εξόντωση δεν είχε σχέση με διατροφικές ανάγκες. Έτσι σε μια περίπτωση, στην τοποθεσία Οτάγκο της Νέας Ζηλανδίας, σφαγιάστηκαν 30.000 πουλιά μόα και το ένα τρίτο του κρέατος αφέθηκε να σαπίσει.
Στη Χαβάη πριν από την άφιξη των ανθρώπων υπήρχαν 100 είδη πουλιών, πολλά από τα οποία ήσαν τεραστίων διαστάσεων και δεν πετούσαν. Το 300 π.Χ. εμφανίστηκε ο πρώτος άνθρωπος και σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το 50% των πουλιών είχε εξαφανιστεί.Το ίδιο σενάριο ακριβώς συνέβη και με τα θηλαστικά της Αυστραλίας, αν και εκεί η διαδικασία της εξόντωσης πήρε περισσότερο χρόνο. Πάντως, και εκεί, μετά την άφιξη των ανθρώπων πριν από 60.000 έτη εξαφανίστηκαν ολόκληρες ομάδες μεγάλων ζώων, όπως ο μαρσιποφόρος ρινόκερος, τα γιγαντιαία διπρωτόδοντα, ο μαρσιποφόρος λέων, πέντε είδη γιγαντιαίων νυχτερίδων, επτά είδη κοντομούτσουνων καγκουρό κ.λπ.
Οπως παρατηρεί ο Ridley, το ενδιαφέρον φαινόμενο με αυτές τις μαζικές εξοντώσεις είναι ότι η πανίδα της Αμερικής, της Αυστραλίας και της Πολυνησίας ήταν αφελής και φιλική προς τους ανθρώπους. Αν λοιπόν οι άνθρωποι είχαν «οικολογική συνείδηση», δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να εξημερώσουν αυτά τα ζώα και μ’ αυτό τον τρόπο να τους επιτρέψουν να επιβιώσουν. «Ομως οι πρόγονοί μας δεν κατέβαλαν καμιά προσπάθεια να εξημερώσουν τα ήδη ήμερα μαμούθ της Βόρειας Αμερικής ή τους αφελείς και φιλικούς βραδύποδες της Νότιας Αμερικής. Αντίθετα, τα κατέσφαξαν μέχρι εκεί που δεν έπαιρνε άλλο».
Οπως έχει παρατηρηθεί πολλές φορές, οι καλές προθέσεις δεν οδηγούν κατ’ ανάγκη σε ευτυχή αποτελέσματα. Ιδιαίτερα όταν βασίζονται σε ανύπαρκτα δεδομένα. Αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό και με την οικοηθικολογία. Η ύπαρξη μιας «οικολογικής συνείδησης», η οποία υποτίθεται ότι έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη φύση δεν έχει και πολλή σχέση με την πραγματικότητα. Γι’ αυτό και οι προσπάθειες αντιμετώπισης του περιβαλλοντικού προβλήματος, με αναφορές σε τέτοιες ημιθρησκευτικές έννοιες, δεν έχουν και πολλές πιθανότητες επιτυχίας.
Αντίθετα, μια πιο ρεαλιστική εικόνα της ανθρώπινης φύσης, που θα αναγνώριζε το γεγονός ότι τα άτομα προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν την ωφελιμότητά της θα είχε μεγαλύτερα αποτελέσματα. Σε αυτή φυσικά την περίπτωση, ο στόχος της οικολογικής προβληματικής δεν θα ήταν η αφύπνιση της «οικολογικής συνείδησης» αλλά η διαμόρφωση θεσμών και κανόνων, οι οποίοι αφ’ ενός θα επιβραβεύουν τις προσπάθειες διάσωσης του περιβάλλοντος και αφ’ ετέρου θα επιβάλλουν κυρώσεις σε όσους επιφέρουν καταστροφές.
ΣΣ. ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ ΜΟΝΟ Η ΑΛΛΑΓΗ ΕΙΣ ΒΑΘΟΣ, ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΣ ΣΤΑΣΗΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΩΣΕΙ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου