Η Αρχή της Μη Βίας

"Όλα τα πλάσματα σκοτώνουν - δε φαίνεται να υπάρχει καμιά εξαίρεση. Αλλά απ' όλα, ο άνθρωπος είναι ο μόνος που σκοτώνει για τη διασκέδασή του· είναι ο μόνος που σκοτώνει με κακία και ο μόνος που σκοτώνει από εκδίκηση".

Mark Twain

Σήμερα ο κόσμος διέρχεται μια πολύ σοβαρή κρίση και η βία έχει αυξηθεί παίρνοντας τρομακτικές διαστάσεις σε κάθε τομέα της κοινωνίας. Οι "προοδευμένες" χώρες κατασκευάζουν πληθώρα όπλων θανάτου, σε τέτοια κλίμακα μάλιστα ώστε ολόκληρη η ανθρωπότητα να μπορεί να εξαλειφθεί μέσα σε λίγες ώρες. Η τρομοκρατία επίσης έχει εξαπλωθεί σε όλες σχεδόν τις χώρες και γενικά υπάρχει τόση ένταση στον κόσμο, ώστε είναι σχεδόν αδύνατο να εδραιωθεί μια αληθινή ειρήνη. Και όλα αυτά ξεκινούν από την τρυφερή ακόμη ηλικία του ανθρώπου με διάφορους τρόπους - τηλεόραση, κινηματογράφος, περιοδικά κλπ. Τα παιδιά εξοικειώνονται με τη βία και την αγριότητα και τον καταστρεπτικό ανταγωνισμό από πολύ νωρίς στη ζωή τους. Καθώς μεγαλώνουν αρχίζουν να μιμούνται κάθε πράξη που έχουν δει ή ακούσει, πάνω στα άκακα πλάσματα της φύσης είτε για διασκέδαση είτε αργότερα σαν "σπορ".

Ο άνθρωπος έχει μια αίσθηση υπεροχής πάνω στη φύση που συμπεριλαμβάνει φυσικά και τον κόσμο των ζώων. Βλέπει τον εαυτό του σαν το ανώτερο σκαλοπάτι στη κλίμακα της δημιουργίας και θεωρεί ότι αυτός είναι ο ευνοούμενος σε ολόκληρο το βασίλειο της ζωής. Πράγμα που τον αποξενώνει από την υπόλοιπη δημιουργία η οποία, όπως αυτός νομίζει, υπάρχει μόνο για να την υποτάσσει και να την χειρίζεται κατά την διάθεσή του. Για τον άνθρωπο κάθε τι - ζώα, ψάρια, πουλιά κλπ., ότι κινείται και έχει ζωή υπάρχει απλά χωρίς συνείδηση και αποτελεί τη τροφή του. Η εντύπωση αυτή κυριαρχεί δυστυχώς σε όλες τις τάξεις των ανθρώπων οι οποίες γενικά θεωρούν πως οτιδήποτε μη ανθρώπινο είναι κάτι μηχανικό και αναλώσιμο στην όρεξή τους.

Η άσκηση της βίας μπορεί να ταξινομηθεί σε τέσσερις κύριους τομείς της καθημερινής ζωής:

α) Εκείνη που εκδηλώνεται π.χ. στη διοργάνωση αγώνων θανάτου, όπως στις κοκορομαχίες, κυνομαχίες και ταυρομαχίες που γίνονται ακόμη σε κάποιες χώρες.
β) Εκείνη που αφορά τον "απαραίτητο" σφαγιασμό των ζώων για τροφή και ρουχισμό.                                                                                                                                                             γ) Εκείνη που προέρχεται από κάθε αλόγιστη βιομηχανική και γεωργική δραστηριότητα έστω και αν έχει σαν σκοπό την εξοικονόμηση των απαραίτητων προς το  ζην. Αυτή η μορφή βίας επηρεάζει καταστρεπτικά τη χλωρίδα και την πανίδα των τόπων όπου ασκείται μια ανάλογη τέτοια δραστηριότητα. Τέλος,                                          δ) Εκείνη η οποία είναι το αποτέλεσμα των αντιπαραθέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους ατομικά και μαζικά όπως π.χ. στον πόλεμο. Σχετικά μ' αυτή ο R. D. Laing έγραφε: "Η βία προσπαθεί να περιορίσει την ελευθερία του άλλου, να τον αναγκάσει να δρα όπως εμείς επιθυμούμε και αυτό γίνεται με παντελή έλλειψη ενδιαφέροντος και αδιαφορία για τη ζωή του και το πεπρωμένο του" (The Politics of Experience).

Μερικοί θεωρούν ότι θα πρέπει να υπάρξει εξάλειψη της βίας και στους τέσσερις αυτούς τομείς. 'Αλλοι απορρίπτουν τον πρώτο και τον τέταρτο, ενώ άλλοι προσθέτουν σε αυτούς τους δυο και τον δεύτερο, δηλαδή την ακρεωφαγία. Σε κάθε περίπτωση εκείνο που είναι απαραίτητο, είναι ο σεβασμός για κάθε μορφή ζωής. Ειδικά σε ό, τι αφορά τον άνθρωπο η θέση της μη βίας εφαρμόζεται με την ευγένεια, τη συγνώμη, τη συμπόνια και την υπηρεσία προς τον συνάνθρωπο.

Στον Ινδικό Ζαϊνισμό η θεωρία της μη βίας ονομάζεται Αχίμσα και για εκείνον που την ακολουθεί, αποτελεί στάση ζωής κατά την οποία ο άνθρωπος ταυτίζει τον εαυτό του με κάθε ζωντανό πλάσμα. Αχίμσα ή μη βία είναι ο ιερός νόμος της συμπόνιας σε σώμα, νου και πνεύμα. Ο κυριότερος εκφραστής της μη βίας στη νεώτερη ιστορία, ο Μαχάτμα Γκάντι, έλεγε ότι είχε επηρεαστεί βαθύτατα από τις προσωπικές επαφές του με τον Ζαϊνιστή καθοδηγητή Raichandbhai Mehta και εφήρμοσε αυτή τη φιλοσοφία σε όλη τη διάρκεια του αγώνα του για την απελευθέρωση της Ινδίας από τους Βρετανούς.

Η λογική που βρίσκεται πίσω από την αρχή της μη βίας είναι η ισότητα όλων των πλασμάτων. Γιατί όλα τα πλάσματα - άνθρωποι, ζώα, πουλιά, φυτά ακόμη και οι πλέον μικροσκοπικές μορφές ζωής, έχουν κάποιο είδος συνείδησης. Κάθε πλάσμα που βρίσκεται στον αέρα, το νερό, τη γη και τη φωτιά ακόμη, αν και μπορεί να είναι αόρατο για τη φυσική μας όραση, έχει κάποια συνείδηση. Όλα ζητούν να αποφύγουν τον πόνο και τον βίαιο θάνατο και να έχουν μια πλήρη ζωή ως τη φυσιολογική φθορά και το τέλος της.

Η αρχή της μη βίας, επομένως, δεν αγκαλιάζει μόνο το ανθρώπινο βασίλειο αλλά και το ζωικό, το φυτικό όπως και κάθε άλλο τομέα της φύσης.

Οικολόγοι, περιβαλλοντολόγοι κλπ. έχουν ξεκινήσει από πολλά χρόνια ένα ισχυρό κίνημα για τη διατήρηση και τη φροντίδα του ζωικού και φυτικού κόσμου, αντιλαμβανόμενοι πως κάθε πλάσμα ακόμη και το πιο ελάχιστο ή το πιο άγριο έχει τη θέση του μέσα στην αλυσίδα της ζωής και της ύπαρξης. Παντού εκφράζονται διαμαρτυρίες και οργανώνονται εκδηλώσεις για την προστασία των δασών από τις καταστροφές των ποταμών και θαλασσών από τη μόλυνση όπως και του γεωλογικού μας πλούτου από την πρόχειρη και καταχρηστική εξόρυξη. Γιατί όλα τα βασίλεια και όλα τα πλάσματα πρέπει να συνυπάρχουν αρμονικά μεταξύ τους και σε ισορροπία. Ποτάμια, θάλασσες, βουνά κλπ. έχουν κάποιο λόγο να υπάρχουν και ο άνθρωπος οφείλει να τα σέβεται και να τα διατηρεί αμόλυντα. Η μη βία σε κάθε τομέα της ύπαρξης, είναι μια πρακτική αναγκαιότητα στη σημερινή εποχή και κάθε βοήθεια, σεβασμός και συμπάθεια τόσο προς τον άνθρωπο όσο και προς τη φύση μπορεί να κάνει τον κόσμο, ένα καλύτερο τόπο για να ζήσουμε.

Η μη βία είναι στάση ζωής και μπορεί να ξεκινήσει από την ανθρώπινη νόηση. Ο νους πρέπει να είναι συνέχεια άγρυπνος, προσεκτικός και διακριτικός απέναντι σε όλους και σε όλα. Μια τέτοια στάση θα βοηθήσει στην απάλειψη κάθε θυμού, απληστίας, απάτης και αλαζονείας και κάθε πράξη του ανθρώπου θα είναι ελεύθερη από οποιαδήποτε μορφή βίας. Αρετές όπως η δικαιοσύνη, η μη κτητικότητα, η φιλαλήθεια, η ανεκτικότητα και η αγάπη για όλα τα πλάσματα, βοηθούν στην άσκηση της μη βίας. Ο έλεγχος του λόγου, ο έλεγχος των σκέψεων, η ομαλή και γενικά ορθή συμπεριφορά, είναι δρόμοι που οδηγούν στην εφαρμογή της. Ένας άνθρωπος που εφαρμόζει αυτή την πρακτική στην καθημερινή ζωή του, είναι γεμάτος καλοσύνη για κάθε τι που έχει ζωή. Είναι αληθινός φιλάνθρωπος, αλλά και αληθινός οικολόγος, αφού αποφεύγει τροφή και ρουχισμό που απαιτούν τον σφαγιασμό των ζώων.

Μια τέτοια προσεκτική και ευγενική ζωή, μπορεί να εξασφαλίσει την ειρήνη ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση. Ανάμεσα στον άνθρωπο και τον συνάνθρωπό του. Ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία όπου ζει και ανάμεσα σε όλα τα έθνη γενικά. Κάθε διαφορά και κάθε διαφωνία μπορεί να λυθεί και να διευθετηθεί με τη μέθοδο της μη βίας, αν οι αρχές της εύρουν πρακτική εφαρμογή σε όλους τους τομείς της ζωής. Αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο μιας οικολογικής καταστροφής και ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος, η ανθρωπότητα πραγματικά βρίσκεται μέσα σε ένα ζοφερό σκότος. Ζητά απεγνωσμένα μια ακτίδα φωτός και αυτό το φως μπορεί να υπάρξει μόνο με την ανάπτυξη του αισθήματος της μη βίας σε κάθε επίπεδο της ζωής. Η εφαρμογή της στην ατομική ζωή, στην κοινωνία και την πολιτεία ή κράτος, όπως επίσης και στη φύση, αποτελεί τη μεγαλύτερη ανάγκη του ανθρώπου στη σημερινή εποχή.

Ας προσπαθήσουμε.

"Το να ζεις χωρίς να σκοτώνεις είναι μια σκέψη που μπορεί να ηλεκτρίσει τον κόσμο ολόκληρο, αρκεί οι άνθρωποι να είναι ικανοί να βρεθούν σε συνεχή εγρήγορση, τόσο ώστε να επιτρέψουν σε αυτή τη σκέψη να τους καταλάβει πέρα για πέρα".

Henry Miller

Απόδοση από τα αγγλικά Ιφιγένειας Κασταμονίτη.
Theosophical Digest, Oct.-Dec. 1999
Relevance of Non-Violence in Modern Life - D.C. Jain

Πηγή: http://www.xrysalogia.gr/mivia.html