ΧΟΡΤΟΦΑΓΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΠΕΡΙ ΑΚΡΕΟΦΑΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Ιστορικά ξέρουμε πως οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν με μέτρο τα ζωικά, (κυρίως από θυσίες), τα οποία στερούνταν οι φτωχοί και υπερκατανάλωναν οι πλούσιοι που όπως πάντα ήταν κατά πολύ λιγότεροι. «Το μέλι τρώνε οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες», λένε κάποια παραδοσιακά κάλαντα. Οι Αρχαίοι μας φιλόσοφοι όμως συνιστούσαν αποφυγή από τη κρεοφαγία συχνά.... Μάλιστα γινόταν από τον Ορφέα, τον Πλάτωνα, τον Ησίοδο, τον Οβίδιο και όχι μόνο, η αναφορά στην ύπαρξη του χορτοφαγικού «Χρυσού γένους» και της Χρυσής εποχής:

«Για εκείνους (του «χρυσού γένους») δεν ήταν ο Άρης θεός ούτε ο Κυδοιμός, ούτε ο Ζεύς βασιλιάς ή ο Κρόνος ή ο Ποσειδών, παρά μόνο η Κύπρις, η βασίλισσα (Αφροδίτη). Αυτήν προσπαθούσαν να φιλιώσουν με ευσεβή αφιερώματα, με ζωγραφισμένα και εξαίσια μυρωδικά, με προσφορές από καθάρια σμύρνα και μυριστικό λιβάνι και με σπονδές ξανθού μελιού που έριχναν στο χώμα. Με ανόσιο φόνο ταύρου δεν λερωνόταν βωμός, κι αυτό ήταν το πιο μεγάλο μίασμα για τους ανθρώπους, να παίρνουν τη ζωή και να τρώνε τα ευγενή μέλη!»

Εμπεδοκλής, «Καθαρμοί», παρ. 128

Ο Εμπεδοκλής, στο παραπάνω απόσπασμα μιλάει για τους ανθρώπους του «Χρυσού Γένους», οι οποίοι ήταν ακρεοφάγοι!

Σε άλλο απόσπασμα μας λέει τα κάτωθι:

«...Δε θα σταματήσετετην ολέθρια αυτή σφαγή; Ότι αλληλοσκοτώνεστε βλακωδώς, ο πατέρας αρπάζει το γιο του, ο οποίος έχει αλλάξει μορφή και τον σφάζει ψάλλοντας μια προσευχή, οι βοηθοί του βιάζονται να θανατώσουν το θύμα που εκλιπαρεί και χωρίς να προσέξουν τις παρακλήσεις του, το φονεύουν κι ετοιμάζουν φρικτό συμπόσιο! Έτσι ο γιος θυσιάζει τον πατέρα, τα παιδιά τη μάνα τους, της αφαιρούν την ψυχή και καταβροχθίζουν τις σάρκες της!!» (υπονοώντας φαινόμενα μετεμψύχωσης, καθώς μιλούσε ακόμα και για αλυτρωτική περιπλάνηση των ψυχών όσων αφαιρούν ζωές ανθρώπων ή ζώων)

Για το «Χρυσό Γένος» όμως αναφέρει και ο Ησίοδος στο «Έργα και Ημέραι», παρ. 118:

«Πρωτίστως το Χρυσό γένος των Μερόπων Ανθρώπων, οι Αθάνατοι εποίησαν, που έχουν στον Όλυμπο δώματα. Οι μεν τον καιρό του Κρόνου υπήρξαν και βασίλευαν σαν θεοί μέσα στον ουρανό, ζούσαν μη έχοντας καθόλου θυμό, χωρίς καθόλου κόπους και πόνους κι ούτε τα φοβερά γεράματα τους εβάρυναν, και πάντα όμοιοι στα πόδια και στα χέρια τέρπονταν στα συμπόσια απέχοντας όλων των κακών και πέθαιναν από τον ύπνο δαμασμένοι, κι όλα τα καλά τα είχαν και καρπόν έφερνε η ζωοδότρα γη από μόνη της πολύν και άφθονον»

Ο μέγας «θεολόγος» Ορφέας, που μιλούσε για την αγάπη προς τα ζώα και πίστευε πως η παρακμή των ανθρώπων οφείλετο στην άσκηση βίας πάνω τους, στα Ορφικά και στην ενότητα των «Λιθικών» μας λέει:

«…Εμπρός λοιπόν άκουσε το λόγον, εγώ δε έμαθα όσα θα σου είπω: Κατά πρώτον μεν λοιπόν προτρέπω τους προσφέροντας σπονδάς επάνω εις τους βωμούς χωρίς αίματα να κάνουν σπονδές, διότι δεν είναι επιτρεπόν να προσφέρουν θυσίαν έμψυχου ζώου ή να εγκωμιάζουν με ύμνους τέτοιους τον ήλιο, ο οποίος βλέπει εις ευρείαν έκτασιν, ούτε και την παχειά γη, η οποία είναι γόνιμος τροφός όλων.»

 Αν και ο Όμηρος, στον Τρωικό πόλεμο, αναφέρεται σε στρατιώτες που έτρωγαν κρέας, ομιλώντας στην Οδύσσεια για τους «Λωτοφάγους», οι οποίοι τρέφονταν μόνο με λωτούς, λέει τα κάτωθι:

«...και τη δέκατη ημέρα φθάσαμε στη Γη των λωτοφάγων, που άνθινο φαγητό τρώγουν..., κι εγώ τους εταίρους έστειλα να μάθουν, τι άνδρες είναι αυτοί, που στη χώρα τους σίτο τρώγουν..., όμως οι Λωτοφάγοι δεν σκέπτονταν τον όλεθρο των εταίρων των ημετέρων, παρά τους έδωσαν λωτό να δοκιμάσουν» (Οδύσσεια, ραψωδία Ι’, στίχοι 84-93)

“….βγήκαμε όξω στη γη των Λωτοφάγων, με άνθινη που ζουν θροφή μονάχα.”

Ομήρου Οδύσσεια Ραψωδία ι.84

”…οι Λωτοφάγοι, που ζουν τρώγοντας μονάχα τον καρπό του λωτού· κι ο καρπός του λωτού είναι μεγάλος όσο του μαστιχόδεντρου, και είναι γλυκός σαν τον καρπό της χουρμαδιάς· οι Λωτοφάγοι κάνουν και κρασί απ᾽ τον καρπό αυτό΄”.Ηρόδοτου Ιστορίαι -Μελπομένη 4.177.1

Αργότερα, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (3-23.24) και ο Στράβωνας (Γεωγραφικά 16.4.9) αναφέρουν τους Ριζοφάγους και τους Σπερμοφάγους. Ειρηνικές φυλές Αιθιόπων που τρέφονται αποκλειστικά από ρίζες και καρπούς (σαν καρύδια) τα οποία συνθλίβουν με πέτρες, μαλάζουν και τους δίνουν σχήμα πίτας μεγέθους παλάμης και στεγνώνουν στον ήλιο. Αναφέρονται και στους Ξυλοφάγους οι οποίοι το καλοκαίρι τρέφονται αποκλειστικά με φρούτα τα οποία είναι σε αφθονία, ενώ τις άλλες εποχές τρέφονται με τα πιό τρυφερά και χυμώδη μέρη των φυτών τα οποία μασούν επιμελώς. Οι αναφορές αυτές δεν υπαινίσσονται κάποια πνευματική προσέγγιση της χορτοφαγίας.

Κι ερχόμαστε στον Φιλόστρατο:

«Από την Ίδη κατέβαιναν λύκοι και ορμούσαν στους νεαρούς δούλους, που μετέφεραν τις αποσκευές, και στα υποζύγια, που ήταν γύρω από τις σκηνές. Ο Οδυσσέας πρότεινε να πάρουν τόξα και ακόντια και να πάνε στην Ίδη, για να κυνηγήσουν τους λύκους, όμως ο Παλαμήδης του είπε: “Οδυσσέα, ο Απόλλων χρησιμοποιεί τους λύκους ως προάγγελους του λοιμού. Τους σκοτώνει βέβαια με το τόξο όπως εδώ τα μουλάρια και τους σκύλους, όμως πρωτίστως τους στέλνει σε όσους πρόκειται να αρρωστήσουν, επειδή είναι ευνοϊκός με τους ανθρώπους και για να τους προφυλάξει. Ευχόμεθα λοιπόν στον Λύκιο και Φύξιο Απόλλωνα να απομακρύνει αυτά τα θηρία με τα τόξα του και να στρέψει το λοιμό προς τις αίγες, όπως λένε.

Εμείς οι Έλληνες πρέπει να φροντίσουμε μόνοι μας τους εαυτούς μας, διότι πρέπει όσοι σκοπεύουν να προφυλαχθούν από επιδημίες, να τρέφονται ελαφρά και να γυμνάζονται καθημερινά. Ιατρική βέβαια δεν κατέχω, όμως, με τη σοφία που διδάχθηκα, όλα γίνονται κατανοητά”

Με τα λόγια αυτά εμπόδισε την αγορά κρεάτων και τους είπε να μην χρησιμοποιούν τις στρατιωτικές τροφές. Φρόντισε δε οι στρατιώτες του να τρέφονται με ξηρούς καρπούς, άγρια φρούτα και λαχανικά, και όλοι υπάκουσαν, διότι ό,τι έλεγε ο Παλαμήδης το θεωρούσαν θεόσταλτο και με ισχύ χρησμού. Πράγματι η επιδημία που προέβλεψε παρουσιάσθηκε πρωτίστως στις πόλεις του Ελλήσποντου, καθώς λένε και μετά ενέσκηψε και στο ίλιον. Από τους Έλληνες όμως δεν προσέβαλε σχεδόν κανέναν, παρ’ όλο που είχαν το στρατόπεδό τους σε μολυσμένη περιοχή»

Φιλόστρατος, «Ηρωϊκός»

Σύμφωνα δε με τα λεγόμενα του Παλαμήδη, στο ίδιο κείμενο, ο ίδιος είχε διδαχθεί την τέχνη της φυσικής θεραπευτικής και της ακρεοφαγίας από το μεγάλο δάσκαλο ιατρό και θεραπευτή της εποχής του Κένταυρο Χείρωνα.

Ακόμη ο Φιλόστρατος αναφέρει σε άλλο έργο του για τον Απολλώνιο τον Τυανέα ότι τις θυσίες των ζώων τις απέρριπτε καθώς αναζητούσε πνευματικούς τρόπους λατρείας του θεού. Ο Απολλώνιος πίστευε πως η Θεότητα δεν έχει την ανάγκη της πίστης των ανθρώπων, ούτε εμπλέκεται με ασήμαντα πράγματα για αυτό και δεν χρειαζόταν θυσίες και επικλήσεις, αλλά μόνον ενδόμυχη προσευχή.

Στο χώρο της Μεσογείου και την Ελλάδα, μας είναι γνωστό ότι οι Ορφικοί, ο Ηράκλειτος, ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο Πυθαγόρας, ο Ιπποκράτης, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Διογένης, ο Εμπεδοκλής, ο Επιμενίδης, ο Πλούταρχος,  Απολλώνιος Τυανεύς,  Αιγύπτιοι ιερείς κ.ά. ακολουθούσαν χορτοφαγική διατροφή, όπως κι οι μαθητές όλων αυτών. Αποκαλούσαν  τη χορτοφαγία “αποχή εμψύχων” και καταδίκαζαν την άσκηση βίας, την αφαίρεση της ψυχής και τη βρώση των ‘κατώτερων ζωντανών όντων’, όσων έχουν αίμα και ψυχή.

Ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος έγραψε ότι ο Πυθαγόρας είχε πει: «Όσο ο άνθρωπος συνεχίζει να είναι ο άσπλαχνος καταστροφέας των κατώτερων όντων, δεν θα γνωρίσει ποτέ υγεία και ειρήνη. Όσο κατασφάζουν οι άνθρωποι τα ζώα, θα σκοτώνουν ο ένας τον άλλον. Πράγματι αυτός που σπέρνει τον σπόρο της δολοφονίας και του πόνου, δεν μπορεί να θερίσει χαρά κι αγάπη».

Μάλιστα μέχρι και τον 18^ο αιώνα αποκαλούσαν τους χορτοφάγους Πυθαγόρειους.

Ο Ιπποκράτης έλεγε: «Οπόταν ακμάζη το Πνεύμα, λεπτοτάτη διαίτη αναγκαίον χρεέσθαι».

Δηλ. «Όταν είναι ακμαίο το Πνεύμα (σε κάποιον άνθρωπο), γίνεται αναγκαίο να κάνει χρήση λεπτοτάτης δίαιτας, πολύ ελαφριάς δίαιτας».    Ιπποκράτης

Κι ότι, «για δύο λόγους γίνεται κάποιος χορτοφάγος, για λόγους υγείας και για λόγους ηθικής» Ιπποκράτης.

(Δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί πως θα εννοούσε λιγότερα κοψίδια και λουκάνικα, αφού και στα Δελφικά Παραγγέλματα κυριαρχούν οι εντολές για εγκράτεια, αποφυγή των ηδονών και τρυφηλής ζωής.)

* Oι πυραμίδες φτιάχτηκαν από ανθρώπους που έτρωγαν σκόρδο, μαύρο ψωμί και κρεμμύδι, το γνώριζαν αυτό οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, ήθελαν ακούραστους και δυνατούς τους σκλάβους ενάντια στην κούραση και τις ασθένειες.

Ο Πλάτωνας εμπνευσμένος από το Σωκράτη και την Πυθαγόρεια Φιλοσοφία, ήταν κι αυτός ακόλουθος της ακρεοφαγίας. Στην «Πολιτεία» για την ιδανική τροφή των περισσοτέρων ανθρώπων της πόλεώς του προτείνει την ακρεοφαγία:

«...Αληθώς εγώ του λέγω, πως θα τρώνε προάριστον, δηλαδή αλάτι, ελιές, τυρί, βολβούς και λαχανικά, που θα μαγειρεύουν στους αγρούς. Θα τους δώσουμε επίσης και καρπούς όπως σύκα, ρεβίθια, κυάμους και θα κάνουν σπονδές στο πυρ με μύρτα και βελανίδια και μετρίως θα πίνουν. Κι έτσι θα διάγουν το βίο τους εν ειρήνη και με υγεία, όπως είναι το φυσικό, πεθαίνοντας σε βαθιά γεράματα και τον ίδιο τρόπο ζωής θα παραδίδουν στα παιδιά τους!!»

«Θρέφονται δι’ αλφίτων, αλεύρων, όψου, ελαιών, τυρού, βολβών, λαχάνων και τραγημάτων, σύκων, ερεβύνθων και κυάμων και ούτω διάγοντες βίον εν ειρήνη μετά υγείας, ως εικός, γηραιοί τελευτώντες άλλον τοιούτον βίον τοις εγγονείς παραδόσουσι.»...

(Πλάτων, «Πολιτεία», βιβλίο Β’, παρ. 372c)               

Ο Μέγας Πορφύριος, ο οποίος θα μας απασχολήσει Ευρέως στο 2ο τόμο, με το Ημι-Ανασκευαθέν Έργο του «Κατά Χριστιανών», περί το τέλος του 3ου αιώνα μ.Χ. έγραψε ένα Εξειδικευμένο έργο για το θέμα της Ακρεοφαγίας, το «Περί Αποχής Εμψύχων». Μέσα από το έργο αυτό ανατρέπονται πολλά στοιχεία απ’ όσα μέχρι σήμερα ξέραμε για το θέμα της διατροφής των αρχαίων λαών! Παρακάτω λοιπόν ο Πορφύριος λέει τα εξής:

«Δυστυχώς όσα γραπτά παλαιοτέρων συγγραφέων πραγματεύονταν το ζήτημα, ότι δεν πρέπει να θυσιάζουμε ζώα, εκτός από τους μύθους που διδάσκουν την Αλήθεια, είναι λίγα, τουλάχιστον όσα σώζονται και έχουν γραφτεί από εκείνους που συμφωνούν μαζί μας. Ακόμη και τα γραπτά του Θεόφραστου, όσα σώζονται μέχρι και σήμερα, είναι αποσπασματικά!!» (παρ. 32)

Επομένως 5 μόλις αιώνες μετά το Θεόφραστο, (μαθητή του Αριστοτέλη), ο Πορφύριος καταγγέλει περίλυπος, ότι πολλά έργα του Θεοφράστου έχουν απωλεσθεί!! Ποιοί τα «απώλεσαν» άραγε; Θα αποδείξουμε στο 2ο τόμο, ότι ήταν εκείνοι που «Απώλεσαν» και τον Ίδιο τον Πορφύριο στα σημαντικότερα Έργα του με στοιχεία που καταρρίπτουν τις θεωρίες ότι ο άνθρωπος έτρωγε κρέας πάντοτε...

Συνεχίζει όμως ο Πορφύριος, αναφερόμενος συνέχεια στο Θεόφραστο:

«Ο Θεόφραστος απαγορεύει απολύτως να θυσιάζουν έμψυχα εκείνοι που θέλουν πράγματι να είναι ευσεβείς, επικαλούμενος ακόμη και άλλες αιτίες. Πρώτον λέγει, ότι από ακατανίκητη, που κάποτε κατέλαβε το ανθρώπινο γένος, άρχισαν αυτά τα φονικά σαρκοφαγικά έθη. Πόλεμοι και λιμοί από διάφορες αιτίες ήσαν οι παράγοντες που επέφεραν την ανάγκη να γευτούμε τις σάρκες των έμψυχων όντων» (παρ. 11-12)

 Παρακάτω ο Πορφύριος μας εξηγεί, γιατί και πως ξεκίνησαν οι πρώτες παλαιότατες θυσίες των Πελασγών, αλλά και πως ήταν η διατροφή τους εν γένει:

«Τα πρώτα είδη, που προσέφεραν ως θυσία, ήταν κάποια κομμένα μέρη από ευωδιαστά ξυλά. Αργότερα προσέφεραν φύλλα και μικρή ποσότητα καρπών λόγω της σπανιότητός τους. Μετά απ’ αυτό το στάδιο ο βίος των ανθρώπων προχώρησε στο στάδιο της ήμερης τροφής καρπών και χορταρικών. Και είπαν τότε οι άνθρωποι: “Επάρκεια δρυός!” Μετά τους καρπούς του δάσους εμφανίσθηκαν οι καρποί της Δήμητρος (οι καλλιέργειες) και πρώτο απ’ αυτά τα δώρα η κριθή, κι άνθρωποι από την απαρχή αυτών ακριβώς των ειδών έκαναν χοές χυλού... Κι ο βίος, που εστηρίζετο στην επαρκή διατροφή με κύριο υλικό τα άλευρα και τους άρτους, εθεωρήθη ευτυχέστερος του προηγουμένου του καρποφαγικού. Έκτοτε άρχισαν κι έκαναν απαρχές προσφέροντας ένα μέρος της αλεσμένης τροφής προς τιμή των θεών.... Επίσης έπλεκαν στεφάνια και τα δώριζαν κι αυτά στους θεούς, καταθέτοντάς τα στους βωμούς, ενώ άλλα τα δώριζαν κι αυτά στους θεούς, καταθέτοντάς τα στους βωμούς, ενώ άλλα τα δώριζαν στο Πυρ» (παρ. 5-6).

Για τις πρώτες αναίμακτες προσφορές, λέει:

«Οι αρχαίες προσφορές των ιερών ήσαν αναίμακτες, ονομάζονταν «νηφάλια»,και ετελούντο από πολλούς ανθρώπους. Και «νηφάλια» είναι οι σπονδές ύδατες, όπως κι εκείνες που ακολουθούσαν, δηλαδή οι σπονδές μελιού. Αυτόν τον υγρό καρπό λάβαμε πρώτο απ’ όλα τα όντα και ήταν δώρο των μελισσών. Επίσης τα νηφάλια ήσαν και οι σπονδές ελαίου. Και τελευταίες απ’ όλες αυτές τις αναίμακτες προσφορές ήλθαν οι σπονδές του οίνου» (παρ. 20)

Ως ανάμνηση αυτών των αναίμακτων θυσιών-προσφορών, ο Πορφύριος παραθέτει την εορτή του Ηλίου και των Ωρών, που τελούνταν στην Αθήνα, κατά την εποχή του: «Η πομπή περιλαμβάνει μία φωλιά πλεγμένη από χλόη, ακουμπισμένη επάνω σε ένα σωρό από πυρήνες καρπών: Όσπρια, βελανίδια, κούμαρα, κριθάρια, σιτάρια, ξηρά σύκα και σταφίδες, έλαια, άλευρα, έναν όρθιο κίονα καιμία χύτρα» (παρ. 7)

Πώς άρχισαν όμως οι θυσίες των ζώων;             

 «Αλλά μεταγενέστερη και εξαιρετικά πρόσφατη είναι η θυσία η οποία γίνεται με την προσφορά των ζώων και της οποίας το κίνητρο δεν είναι αθώο, όπως η θυσία των καρπών, αλλά έχει τη ρίζα του σε κακές περιστάσεις, σε κάποιον λοιμό ή άλλη δυστυχία!» (παρ. 9)....

...Οι περισσότερες θυσίες έχουν την ρίζα τους είτε σε έλλειψη γνώσεως, είτε στον θυμό είτε σε κάποιους φόβους. Παράδειγμα αποτελεί η θυσία των χοίρων, και την αποδίδουν όσοι γνωρίζουν τα αίτια των αιματηρών θυσιών στο ακούσιο σφάλμα της Κλυμένης, η οποία χωρίς πρόθεση εκτύπησε και σκότωσε το ζώο αυτό πρώτη. Γι αυτό κι επειδή ο άνδρας της εφοβήθη, διότι έκανε τότε κάτι ενάντια στον ηθικό νόμο, πήγε στους Δελφούς, για να πάρει χρησμό από το μαντείο του θεού... Όσο για τις θυσίεςτων αιγών αυτές άρχισαν, όταν κατά την αιχμαλωσία κάποια απ’ αυτές στο Ικάριον της Αττικής κατέστρεψε κάποιους αμπελώνες κι επειδή προξένησε κι άλλες ζημιές, τη θυσίασαν στους θεούς. Και το πρώτο βόδι σφάχτηκε από τον Δίομο, που ήταν ιερεύς κάτω από τις εξής συνθήκες: Πλησίαζαν τα Διιπόλοια, κι όλα είχαν προετοιμασθεί σύμφωνα με το παλαιό έθιμο της προσφοράς καρπών. Όμως κάποιο βόδι πλησίασε κι έφαγε από τα ιερά άλευρα. Ο Δίομος τότε μαζί με άλλους συναυτουργούς το εφόνευσαν. Και ως προς τις θυσίες των Αθηναίων παρόμοιες ή λίγο διαφορετικές αιτίες αποδίδονται γι αυτές (παρ. 9-10)

Κι ας κλείσουμε με μια απάντηση του Πορφύριου στον Φίρμο, ο οποίος υπεστήριζε ότι η ακρεοφαγία βλάπτει την υγεία:

«Σε διαβεβαιώνω ότι ως προς την υγεία και τη δύναμη του σώματος δεν πρόκειται να εξασθενήσεις από την ακρεοφαγία. Αυτά τα λέγουν οι πολλοί, ο ανόητος όχλος. Αντιθέτως, συ ο ίδιος, όταν ζούσες μαζί μας, ομολογούσες ότι η ακρεοφαγία συμβάλλει και στην καλύτερη υγεία και στον πνευματικό αγώνα που απαιτείται για την άσκηση

Και θα έρθουμε στον Ιάμβλιχο, που έγραψε για τον Πυθαγόρα:

«Δημοσίως δε ενομοθέτησε τα σχετικά περί τροφής. Ιδιαίτερα για τους θεωρητικότερους των φιλοσόφων και των πλέον σημαντικών, δια μιας αφήρεσε τα περιττά και τα άδικα των εδεσμάτων και εισηγήθη να μην τρώνε ποτέ κανένα έμψυχο, ούτε οίνον καθόλου να πίνουν ούτε ζώα να θυσιάζουν στους θεούς, ούτε να βλάπτουν καθόλου αυτά, αλλά να τα σώζουν με κάθε επιμέλεια και να φέρονται διακίως προς αυτά. Και αυτός έτσι έζησε απέχοντας από τις ζωικές τροφές και προσκυνώντας τους αναίμακτους βωμούς και προέτρεπε τους άλλους να μην φονεύουν τα ζώα, που έχουν την ίδια φύση με εμάς... Ακόμη δε και από την κατηγορία των πολιτικών, τους νομοθέτες συμβούλευε να απέχουν από τα έμψυχα. Διότι εκείνοι που ήθελαν να εφαρμόσουν το δίκαιο, έπρεπε καθόλου να μην αδικούν τα ζώα!»

(Ιάμβλιχος, «Περί Πυθαγόρικού Βίου», παρ. 107-108)

Ο Μέγιστος Πλούταρχος, ιερέας των Δελφών και συγγραφέας, ακόλουθος κι αυτός της ίδιας γραμμής, έγραψε ένα σπουδαίο ηθικό έργο, υπέρ των ζώων και της ακρεοφαγίας, που αποτελεί σήμερα το βασικό εγχειρίδιο των σύγχρονων ακρεοφάγων. Το κάτωθι απόσπασμα είναι πραγματικά συγκλονιστικό, και από μέρους μου, το αφιερώνω σε όλα τα άμοιρα πλάσματα-θύματα του ...κτηνώδους χιμπατζή των τελευταίων 2000 χρόνων:

  «...Εσάς, τους τωρινούς ανθρώπους όμως, ποιά λύσσα και ποιός αχόρταγος οίστρος σας οδηγεί στην μιαιφονίαν, τη στιγμή που σας προσφέρονται τόσα για τις ανάγκες σας; Γιατί ψεύδεστε τάχα, ότι η Γη δεν μπορεί να σας θρέψει; Γιατί ασεβείτε προς την θεσμοφόρο Δήμητρα και προσβάλετε τον ήμερο και μειλίχιο Διόνυσσο, λες και δεν παίρνετε αρκετά απ’ αυτούς; Δεν ντρέπεστε να ανακατεύετε τους ήρεμους καρπούς με αίμα από σφαγή; Αποκαλείτε άγρια ζώα τα φίδια, τα λιοντάρια και τις λεοπαρδάλεις, ενώ εσείς σφάζετε και σκοτώνετε με απίστευτη ωμότητα! Για εκείνα, τα σκοτωμένα ζώα είναι τροφή, για εσάς όμως λιχουδιά! Και δεν σκοτώνετε αμυνόμενοι λύκους και λιοντάρια, παρά τα άκακα και εξημερωμένα ζώα, όσα δεν έχουν κεντρί, ούτε δόντια να δαγκώσουν, τα οποία, μα τον Δία, γέννησε η φύση για την ομορφιά και τη χάρη τους.... Τίποτε δε σας συγκινεί, ούτε η γοητευτική μελωδία της φωνής τους, ούτε η χάρη της ψυχής τους, ούτε ο καθαρός τρόπος της ζωής τους, ούτε η ξεχωριστή νοημοσύνη των άμοιρων ζώων, ούτε και η φιλότης τους προς εσάς, αλλά για μικρό κομμάτι σάρκας, αφαιρείτε την ψυχή, το Φως του ήλιου, τα χρόνια που έχει για να ζήσει!!» (Πλούταρχος «Περί Σαρακοφαγίας», 994, Α3 και Ε4)

«....Αλλά ας ακούσουμε εκείνους τους άνδρες, που έλεγαν, ότι δεν είναι στη φύση του ανθρώπου να σαρκοφαγεί. Αυτό δηλούται κατά πρώτον από την κατασκευή των σωμάτων μας. Το ανθρώπινο Σώμα δεν ομοιάζει με κανενός ζώου απ’ όσα έχουν φτιαχτεί για να τρώνε κρέας, δεν υπάρχουν προτεταμένα χείλη, μυτερά νύχια, κοφτερά δόντια, γερό στο μάχι, κοντά έντερα και θερμή πνοή, ικανή να μετατρέψει και να επεξεργαστεί τα βαριά βαριά συστατικά του κρέατος. Επίσης η φύση, με τα λεία δόντια που μας έδωσε, το μικρό στόμα, τη μαλακιά γλώσσα και την αδυναμία της πνοής για πέψη, αποκλείει τη σαρκοφαγία. Αν τώρα εσύ νομίζεις, ότι είσαι φτιαγμένος για τέτοιου είδους , πρώτα σκότωσε ο ίδιος αυτό που θέλεις να φας από μόνος σου, χωρίς να χρησιμοποιείς κοπίδι, πέλεκυ ή ρόπαλο. Όπως οι λύκοι, οι άρκτοι και οι λέοντες φονεύουν τα ζώα που τρώνε, σκότωσε τότε και συ με δάγκωμα βόδι, ή αρνί ή ξέσκισε λαγό και πέσε επάνω του να το φας, όσο είναι ακόμα ζωντανό, όπως κάνουν τα σαρκοβόρα ζώα. Όμως περιμένεις να ξεχυχήσει, για να το φας, διότι ντρέπεσαι την ψυχή του. Ωστόσο ούτε άψυχο και νεκρό το τρώνε όπως είναι, παρά το βράζουν, το ψήνουν, το μεταβάλλουν με τη φωτιά και φάρμακα, αλλοιώνοντας, μετατρέποντας και σβήνοντας με μύρια καρυκεύματα τη γεύση του Αίματος, ώστε η γεύση να εξαπατηθεί και να δεχθεί ότι είναι κάτι άλλο!» (994 F9- 995B10)

Η Παλαιά Διαθήκη, η βάση του Ιουδαϊσμού, κάνει κάποιους υπαινιγμούς για τη κατανάλωση του κρέατος. Ωστόσο, αναφέρει καθαρά πως η χορτοφαγία είναι καλύτερη. Στη Γένεση (1.29) ο Θεός λέει: "Κοίτα, σου δίνω κάθε χόρτο μέσα στο σπέρμα του, πάνω στη γη, και κάθε δέντρο που δίνει καρπούς: αυτή θα είναι η τροφή σου." Στην αρχή της δημιουργίας, όπως περιγράφεται στην Βίβλο, φαίνεται πως ούτε τα ζώα τρέφονταν με κρέας. Στην Γένεση (1.30) ο Θεός λέει: "Και σε κάθε ζώο στη γη, σε κάθε πουλί στον ουρανό, σε κάθε ζώο που σέρνεται στη γη, οπουδήποτε υπάρχει μια μορφή ζωής, σε όλους, Εγώ έδωσα διάφορα χορταρικά για να τραφούν." Η Γένεση ( 9.4) αρνείται άμεσα το κρέας: "Να μην φας κρέας με τη ζωή μέσα του, με το αίμα του... Γιατί θα ζητήσω το αίμα της δικής σου ζωής."

Τα τελευταία βιβλία της Βίβλου μας πληροφορούν πως οι προφήτες κατακρίνουν τη χρήση του κρέατος. Ο Ησαΐας (1.5) αναφέρει: "Λέει ο Κύριος: Προσφέρατε σε θυσία τόσα πρόβατα και βοοειδή, μα δεν Μου δίνει ευχαρίστηση το αίμα των δαμαλιών, των προβάτων και των κατσικιών. Οταν εσείς σηκώνετε τα χέρια, Εγώ παίρνω τα μάτια από πάνω σας και όταν προσεύχεστε δεν σας ακούω, γιατί τα χέρια σας είναι γεμάτα αίματα." Σύμφωνα με τον Ησαΐα (66.3) είναι ιδιαίτερα σοβαρό παράπτωμα το σκότωμα των αγελάδων: "Οποιος σκοτώσει μια αγελάδα αμαρτάνει σα να έχει σκοτώσει έναν άνθρωπο."

Η Βίβλος περιγράφει την ιστορία του Δανιήλ που, όταν φυλακίστηκε στην Βαβυλωνία, αρνήθηκε να φάει το κρέας που του πρόσφεραν οι φρουροί και προτίμησε τα χόρτα.

Οι πρώτοι χριστιανοί ήσαν χορτοφάγοι κατά πολύ μεγάλο μέρος, όπως λένε οι Πορφύριος και Ιουλιανός ο Παραβάτης στις επιστολές τους «Κατά χριστιανών» κι όπως μαρτυράει ο Αγ. Αυγουστίνος , ιδίως για τους ορθόδοξους. Ο Ευσέβιος αναφέρει πως ο αδελφός του Ιησού ήταν χορτοφάγος από ανατροφής του, πράγμα που μας κάνει να πιστεύουμε ότι την ίδια ανατροφή είχε λάβει κι ο Ιησούς μια και πουθενά δεν καταγράφεται στην Κ. Διαθήκη ότι έτρωγε κρέας. Ο Ευσέβιος επίσης αναφέρει πως όλοι οι απόστολοι απείχαν από τη σάρκα και τον οίνο. Ο Παύλος, αποδεχόταν και τους κρεοφάγους χριστιανούς, που μη φανταστείτε πως είχαν καμιά σχέση με τη σημερινή κατανάλωση κρέατος. Ούτε γάλα δεν έπιναν καλά καλά, εκείνη την εποχή και όχι μόνο οι χριστιανοί…

«Γιατί όποιος τρέφεται με γάλα, δεν έχει την πείρα να έχει λόγο δικαιοσύνης, γιατί είναι νήπιος. Η στέρεα τροφή είναι για τους ωρίμους, οι οποίοι με τη συνεχή χρήση έχουν εξασκήσει τα αισθητήρια όργανά τους, για να μπορούν να διακρίνουν το καλό απ’ το κακό» Απ. Παύλος προς Εβραίους (5. 13-14)

Βάσει αναφορών στους αποστόλους ή ρήσεις των ίδιων, άλλοι διάσημοι πρώιμοι χριστιανοί που ήταν χορτοφάγοι ήταν ο Ωριγένης, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Βασίλειος ο Μέγας, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Τερτυλλιανός.

Το περί νηστείας του Μ. Βασιλείου είναι ύμνος στη χορτοφαγία. ...

 (Αποσπάσματα:

"Δεν υπήρχε στον παράδεισο οίνος· όχι ακόμη ζωοθυσίες· όχι ακόμη κρεοφαγίες. Μετά τον κατακλυσμό ο οίνος· μετά τον κατακλυσμό, «να τρώγετε από όλα, σαν χλωρά χορτάρια» (Γεν. 9, 3). Όταν απορρίφθηκε η τελείωση, τότε επιτράπηκε η απόλαυση…"

 «δεν θα λείψει τίποτε με τη νηστεία από τα υπάρχοντα στο σπίτι. Κανένα ζώο δεν βγάζει κραυγές θανάτου, πουθενά αίμα, πουθενά απόφαση, που υπαγορεύεται κατά των ζώων από την άκαμπτη κοιλιά. Έχει σταματήσει το μαχαίρι των μαγείρων· το τραπέζι αρκείται στα πρόχειρα. …………"            

"όχι ακόμη οινοποσίες, όχι ακόμη ζωοθυσίες· ούτε όσα θολώνουν τον ανθρώπινο νου. Με τη νηστεία επανερχόμαστε στον Παράδεισο………

»Και όμως στους ασθενείς όχι ποικιλία φαγητών, αλλά ασιτία και δίαιτα γνωρίζω ότι επιβάλλουν οι ιατροί……… Η πολυτέλεια και η ποικιλία των φαγητών εδημιούργησε τα διάφορα είδη των ασθενειών...."                        

"»Ποίων τα σώματα έπεσαν στην έρημο; (Εβρ. 3, 17). Όχι αυτών που επιζητούσαν την κρεοφαγία; (Αριθμ.11, 33)………» Όχι κρέας, ούτε οίνος, ούτε όσα είναι στην φροντίδα των δούλων της κοιλιάς.")                                      

  Ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρούσε αφύσικη και σκληρή την κατανάλωση του κρέατος από το μέρος των Χριστιανών: "Συμπεριφερόμαστε όπως οι λύκοι, όπως οι τίγρεις... κι ακόμη χειρότερα, γιατί η φύση κανόνισε για τα ζώα να τρέφονται με αυτόν τον τρόπο, μα εμείς που, με την χάρη Του, έχουμε την ικανότητα του λόγου και την αίσθηση της δικαιοσύνης, γίναμε χειρότεροι από άγρια θηρία."

Υπήρξαν όμως κι οι Ιουδαίοι χριστιανοί χορτοφάγοι, πιθανόν οι Εσσαίοι. Μάλιστα υπάρχουν κείμενα που λένε πως όλοι οι μαθητές του Χριστού και οτι οι πρωτοχριστιανοί ήσαν χορτοφάγοι. Οι Εβραίοι Χριστιανοί πάνω απ’ όλα πίστευαν στην απλή ζωή, στον ειρηνισμό και στην χορτοφαγία, όπως αργότερα ο Άγ. Φραγκίσκος και το τάγμα που ίδρυσε. Οι Εβραίοι χριστιανοί αποκαλούσαν τους εαυτούς τους “οι φτωχοί”, (όπως κι οι Φραγκισκανοί), ο όρος ”Εβιονίτες” προέρχεται από εβραϊκή λέξη και σημαίνει οι φτωχοί. Ήταν μια κοινωνία όπου όλοι μοιράζονταν τα πάντα μεταξύ τους, και οπού δεν υπήρχε ιδιωτική περιουσία διότι η κοινότητα ενδιαφέρεται για όλους “δεν υπήρχε άπορος μεταξύ τους” – όπως ακριβώς και στην επί του όρους ομιλία, ο Χριστός λέει “Δεν μπορείτε να υπηρετείτε τον Θεό και τον Μαμωνά” (Κατά Ματθαίον 6: 24) και ο πλουτισμός θεωρείτο δαιμονικός. Η αντίθεση όμως στη θυσία των ζώων και η στήριξη της χορτοφαγίας είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Εβραϊκού Χριστιανισμού – όπως αναφέρει ο Επιφάνιος καθώς και στις “ομιλίες του Κλημεντίνου”. Ο Ιησούς λέει (Κατά Ματθαίον 9:13 και 12:7) “χρειάζομαι έλεος, όχι θυσία”. Την εβδομάδα του Εβραικού Πάσχα δε, που οδήγησε μέχρι τη σταύρωσή του σύμφωνα με όλα τα ευαγγέλια, ο Ιησούς μπήκε στο ναό και διέκοψε το εμπόριο των ζώων για θυσία. «Και ο Ιησούς μπήκε στο ναό του Θεού και έδιωξε όλους αυτούς που πωλούσαν και αγόραζαν στο ναό, και ανέτρεψε τα τραπέζια τους πάγκους και τα καθίσματα αυτών που πουλούσαν τα περιστέρια, τους είπε, το σπίτι μου είναι ένας οίκος προσευχής, αλλά τον κάνατε ένα άντρο ληστών» (Κατά Ματθαίον 21:12-13, Λουκάς 19:45-46, Ιωάννης 2:13-17). Ποιοι ήταν αυτοί που πουλούσαν και ποιοι αγόραζαν και γιατί πούλαγαν περιστέρια; Τα ζώα αυτά προορίζονταν για θυσίες, και με αυτούς που τα πουλούσαν ήταν οργισμένος ο Ιησούς. Το αποτέλεσμα αυτής της αντιπαράθεσης ήταν να διακόψει το εμπόριο της θυσίας των ζώων, να ελευθερώσει τα ζώα από τα κλουβιά, να εκδιώξει τους εμπόρους και μετέπειτα να συλληφθεί από τους Ρωμαίους, μετά από καταγγελίες των Αρχιερέων και Φαρισαίων φυσικά....

Το 325 μ. Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Α’, (που ακουλουθείτο από όλους τους Ρωμαίους συμβούλους του των οποίων την γνώμη λάμβανε υπ’ όψιν), συγκάλεσε την Α’ Οικουμενική Σύνοδο για να κατευνάσει τις μεταξύ των χριστιανών διαφορές και διαμάχες και να θεσπίσει νόμους και δόγματα βάσει των οποίων θα ίδρυε την θρησκεία των Ορθοδόξων προς όφελος της επικυριαρχίας του φυσικά. Αλλά αυτή κράτησε 3,5 έως και 6 χρόνια (ανάλογα τους ιστορικούς) και έγινε κάτω από την εποπτεία του αυτοκράτορα, καθώς διεκπεραιωνόταν περισσότερο στο παλάτι και καταγράφεται πως ο ίδιος έκαψε όλους τους παπύρους με τα αιτήματα των κατά τόπους Επισκόπων, μη λαμβάνοντάς τα υπ’ όψιν. Φυσικά ανάμεσά τους θα ήταν ιδέες και προτάσεις για δόγματα, για νηστείες, χορτοφαγία από τους καλογήρους επισκόπους, κλπ. Έτσι, έγιναν αποδεχτοί οι κρεοφάγοι χριστιανοί –που θα ήταν κι ο Κωνσταντίνος- και μάλιστα θεσπίστηκαν ως κανόνας της Εκκλησίας μόνο 225 μέρες ολικής νηστείας, την οποίαν οι σύγχρονοι χριστιανοί «διανθίσανε» με θαλασσινά και ψάρια αποκαλώντας τα νηστίσιμα.... Παρ’ ‘ολ’ αυτά, ακόμη κι έτσι, κανονικά μόνο 33 μέρες τον χρόνο επιτρέπεται στους ορθόδοξους πιστούς να τρώνε κρέας και μόνο 33+45 ψάρι!

Η χορτοφαγία στα μοναστήρια Ειδικά για τους μοναχούς γράφει ο καθηγητής κ. Δημήτρης Κιτσίκης: «Συγκεκριμένα, τρεις είναι οι λόγοι γιατί ένας ορθόδοξος μοναχός δεν πρέπει ποτέ να τρώγη κρέας. • Πρώτον, διότι σκοπός της μοναστικής ζωής είναι η σοφία, η παρθενία και ο έλεγχος των αισθήσεων. Το κρέας είναι το πλέον λιπαρό έδεσμα και διεγείρει τις επιθυμίες, εις βάρος της ψυχής. Ο Άγιος Βασίλειος (329-379) που προώθησε ειδικά τον μοναχισμό, εσυμβούλευε τον μοναχό να τρώγη άπαχες τροφές, όχι πολύ θρεπτικές και γευστικές, για να μην αναπτύξει την φιληδονία. Συνεπώς, το κρέας είναι το χειρότερο φαγητό για τον μοναχό επειδή είναι συνάμα λιπαρό, θρεπτικό και γευστικό και διεγείρει τα πάθη. • Ο δεύτερος λόγος γιατί ένας μοναχός δεν πρέπει ποτέ να τρώγη κρέας, είναι επειδή θα αθετούσε μία από τις πλέον αρχαίες παραδόσεις του μοναχισμού ανά τον κόσμο. Στην Ορθοδοξία, όπως και στον Ινδουισμό, όσο περισσότερο προχωρημένος είσαι πνευματικά τόσο ολιγώτερο κρέας τρως. Συνεπώς εάν ο απλός άνθρωπος ημπορεί να τρώγη κρέας, υπό συγκεκριμένες συνθήκες όμως, ο ιερεύς πρέπει να τρώγη ολιγώτερο από τον υπόλοιπο κόσμο και ο μοναχός ποτέ δεν τρώγει κρέας. Όμως το ότι η απόλυτη χορτοφαγία και η πίστη στην μετεμψύχωση –αιρετική δοξασία- ήσαν συν­δεδεμένες – και συνεπώς επικίνδυνες για την Ορθοδοξία – όπως και οι παράλληλες δοξασίες των αρχαίων Ελλήνων σοφών, έσπρωχνε τους πρώτους χριστιανούς από φόβο της ειδωλολατρίας στο να καταδικάζουν ακόμη και την διαλεκτική πάνω σ’ αυτές.» Pompeii_family_feast_painting_Naples Το 325 μ. Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Α’ συγκάλεσε την Α’ Οικουμενική Σύνοδο για να κατευνάσει τις μεταξύ των χριστιανών διαφορές και διαμάχες και να θεσπίσει νόμους και δόγματα βάσει των οποίων θα ίδρυε την θρησκεία των Ορθοδόξων προς όφελος της επικυριαρχίας του φυσικά. Αλλά αυτή κράτησε 3,5 έως και 6 χρόνια (ανάλογα τους ιστορικούς) και έγινε κάτω από την εποπτεία του αυτοκράτορα, καθώς διεκπεραιωνόταν περισσότερο στο παλάτι και καταγράφεται πως ο ίδιος έκαψε όλους τους παπύρους με τα αιτήματα των κατά τόπους Επισκόπων, μη λαμβάνοντάς τα υπ’ όψιν. Φυσικά ανάμεσά τους θα ήταν ιδέες και προτάσεις για δόγματα, για νηστείες, χορτοφαγία από τους καλογήρους επισκόπους, κλπ. Έτσι, έγιναν αποδεχτοί οι κρεοφάγοι χριστιανοί –που θα ήταν κι ο Κωνσταντίνος- και μάλιστα θεσπίστηκαν ως κανόνας της Εκκλησίας μόνο 225 μέρες ολικής νηστείας, την οποίαν οι σύγχρονοι χριστιανοί «διανθίσανε» με θαλασσινά και ψάρια αποκαλώντας τα νηστίσιμα....

Στον Μεσαίωνα οι αναφορές δείχνουν ότι υπήρχαν ασκητές και μοναχοί που ήταν χορτοφάγοι ή που έτρωγαν μόνο ψάρια καθώς “τα είχε ευλογήσει ο Ιησούς”. Ο Άγ. Φραγκίσκος της Ασίζης που αποκαλούσε όλα τα πλάσματα αδέλφια του, μέχρι και τους πλανήτες και τον ήλιο, έλεγε:

  «Άνθρωποι που αποκλείουν οποιοδήποτε πλάσμα του Θεού από προστασία, συμπόνια και έλεος, θα συμπεριφερθούν με τον ίδιο τρόπο και στους συνανθρώπους τους.»

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, 1181-1226

Ο Αγ. Φραγκίσκος έκανε μάλιστα μακρές νηστείες μόνο με λίγο ψωμί και νερό, όπως και η αφοσιωμένη του μοναχή Κλάρα και ακολούθως οι Φραγκισκανοί μοναχοί και οι μοναχές περί την Κλάρα….. Ακόμα και μέχρι σήμερα το τάγμα των Φραγκισκανών δεν τρώει κρέας..   

Ο Αγιος Βενεδικτίνος, ιδρυτής την τάξης των Βενεδικτίνων, δίνει στους μοναχούς του μια εξαιρετικά αυστηρή χορτοφαγική διατροφή. Οι τραππιστές μοναχοί επίσης δεν έτρωγαν κρέας και αυγά, από τότε που ιδρύθηκε το τάγμα τους, τον δέκατο έβδομο αιώνα, μέχρι τη Δεύτερη Συνθήκη του Βατικανού στην οποία αποφασίστηκε να παύσει αυτή η απαγόρευση. Ακόμη και σήμερα όμως, πολλοί ταππιστές μοναχοί τηρούν τους αρχικούς κανονισμούς. Δημιουργεί κατάπληξη, όμως, το γεγονός πως διατηρούνται σφαγεία σε πολλά μοναστήρια ταππιστών για εμπορικούς λόγους. Επίσης, η Εκκλησία των Αντβεντιστών επιβάλει την χορτοφαγική διατροφή στα μέλη της. Λίγοι το γνωρίζουν αλλά η μεγάλη αμερικανική βιομηχανία Κελλονγκ, δημιουργήθηκε από τον Δρ. Τζων Χ. Κελλονγκ κάτω από την φροντίδα αυτής της εκκλησίας που ήθελε ένα χορτοφαγικό πρωϊνό. Σκέφτηκε τις νιφάδες σιταριού που αργότερα διένειμε σε όλη τη χώρα. Με το πέρασμα του χρόνου, απομάκρυνε την Εκκλησία από την εταιρία και δημιούργησε τη βιομηχανία που ακόμη και σήμερα φέρει το όνομά του.

* Όταν δεν τρως κρέας έχεις αντοχή, κι οι βυζαντινοί στρατιώτες το γνώριζαν αυτό και νήστευαν πριν τις μάχες και πάντα νικούσαν, όταν άλλαξαν το διατροφολόγιο τους οι νίκες τους μειώθηκαν πολύ. Η Ορθοδοξία δε, θέσπισε ως κανόνα την αυστηρή χορτοφαγία των μοναχών και των Επισκόπων που ήσαν πάντα μοναχοί.

Στο χώρο της Ασίας οι πρώτες γραπτές αναφορές στη χορτοφαγία είναι εδάφια από τις Βέδες, ιερά κείμενα, ύμνοι και στίχοι, γραμμένοι στα αρχαία Σανσκριτικά (1500π.χ.-1000 π.χ.). Αποτελούν τις αρχαιότερες γραφές του Ινδουϊσμού και καθόρισαν τη φιλοσοφική σκέψη, τον τρόπο ζωής και την εξέλιξη του πολιτισμού που αναπτύχθηκε αρχικά γύρω από την κοιλάδα του Ινδού ποταμού,  έως βέβαια μη ξεχνάμε και τους Βουδιστές που όπως και οι Ινδουιστές άρχισαν τελευταία κι αυτοί να τρώνε κρέας λόγω της οικονομικής ανάπτυξης. Η χορτοφαγία υπήρξε συνηθισμένη στην Ινδική ήπειρο, για πνευματικούς λόγους, όπως της Αχίμσα, (ahimsa, πολιτική της μη βίας), για να αποφευχθούν οι πειρασμοί (καθώς το κρέας θεωρούνταν πειρασμός, όπως και στην ορθόδοξη θεολογία ), οι αρνητικές καρμικές επιρροές, αλλά και για οικονομικούς λόγους. Περίπου το 30% των Ινδουιστών στην Ινδία είναι χορτοφάγοι, εκτός από τα άλλα πλήθη Ινδουιστών χορτοφάγων στις άλλες Ασιατικές χώρες. Ενώ η χορτοφαγία δεν είναι ένα δόγμα ή μια απαίτηση, συστήνεται ως σατβικός (sattwic, καθαρτικός) τρόπος ζωής.... 

Από την εποχή της Αναγέννησης και μετά, τόσο η μίμηση του Πυθαγόρειου πνεύματος όσο και η ανάγκη πνευματικής αναγέννησης του ανθρώπου, οδήγησαν πολλούς διάσημους, να ακολουθήσουν χορτοφαγική διατροφή. Οι Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Ζαν Ζακ Ρουσσώ, Σέλλεϋ, Λέων Τολστόι, Βάγκνερ, αργότερα ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, όπως λέει η αυτοβιογραφία του, ο Θωμάς Έντισον, ο Αινστάιν,  ο Δαρβίνος, Ισαάκ Νεύτων, Βολταίρος, έγραψαν ή  προώθησαν τη χορτοφαγία ως μέσον ηθικής προόδου του ανθρώπου.  

Στην Ευρώπη το 1847, η πρώτη χορτοφαγική κοινότητα στο Ράμσγκεϊτ (Ramsgate) της Αγγλίας όρισε τον «χορτοφάγο» ως άτομο που αρνείται την κατανάλωση σάρκας οποιουδήποτε είδους. Η χορτοφαγία στο 19ο αιώνα συνδέθηκε με πολλές κινήσεις πολιτιστικής μεταρρύθμισης, όπως τη Μετριοπάθεια και Αντι-ζωοτομία. Οι αρετές επίσης της εγκράτειας, της αποχής και του αυτο-ελέγχου, συνδέθηκαν με τα χορτοφαγικά ιδανικά, ενώ η λαγνεία, η μέθη και οι βανδαλισμοί, θεωρήθηκε πως προέκυψαν από μια διατροφή πλούσια σε προϊόντα που είχαν ως βάση το κρέας.  Ακόμα, πολλές «Καινούργιες Γυναίκες», φεμινίστριες, κατά τα τέλη του αιώνα ήταν χορτοφάγοι. Οι Αντβεντιστές της Έβδομης Μέρας και οι Ρασταφάρι, δόγματα που ιδρύθηκαν κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, ακολουθούν επίσης την χορτοφαγία, αλλά και έρευνες στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταλήξει ότι κατά προσέγγιση το 1% έως 2.8% των ενηλίκων δεν τρώνε κρέας, πουλερικά και ψάρια τα τελευταία χρόνια.. Το 2002, η Αντιπροσωπεία Προτύπων Βρετανικών Τροφίμων (UK Food Standards Agency) εξέθεσε ότι το 5% των ερωτηθέντων αυτοπροσδιορίστηκαν χορτοφάγοι ή αυστηροί χορτοφάγοι....

*Το 1914 το κρέας στην Σμύρνη της Μικράς Ασίας είχε εξαλειφθεί λόγω του πολέμου. Όσοι είχαν προβλήματα με το στομάχι και το συκώτι  είχαν γίνει καλά και δεν υπήρχε κρούσμα σκωληκοειδίτιδας. Εκείνη την εποχή η ισπανική γρίπη είχε θερίσει όλη την Ευρώπη αλλά όχι τους  Έλληνες στην Σμύρνη.. ( αυτούς τους αποδεκάτισε κατά μεγάλο βαθμό ένα κρούσμα χολέρας όταν ήταν κρεατοφάγοι.)     

Τη δεκαετία του ’60 η χορτοφαγία εξαπλώθηκε μαζί με τους χίπυς, τα ταξίδια στην Ασία, το φιλελεύθερο πνεύμα συναδέλφωσης και αλληλεγγύης και φυσικού μη-βίαιου τρόπου ζωής που πρέσβευαν.

Το 1975 εκδόθηκε η “Απελευθέρωση των ζώων” του Πήτερ Σίγκερ που θεωρήθηκε η Βίβλος της χορτοφαγίας. Οι σοκαριστικές αποκαλύψεις του Αυστραλού καθηγητή Βιοηθικής, για την μεταχείριση των ζώων, επηρέασαν την Κοινή Γνώμη και έδωσαν ένα επιπλέον, σύγχρονο κοινωνικό-φιλοσοφικό έρεισμα για τη χορτοφαγία.  Επί πλέον η ανάπτυξη του κινήματος χορτοφαγίας επιταχύνθηκε τη δεκαετία του 1970, κι όταν ένας νέος μεταπτυχιακός φοιτητής, ο Francis Moore Lappe έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Διατροφή για έναν μικρό πλανήτη». Στο βιβλίο του υποστήριξε πως ο άνθρωπος οφείλει να ακολουθήσει μια διατροφή χωρίς κρέας όχι μόνο για ηθικούς λόγους, αλλά και επειδή τα φυτικά τρόφιμα έχουν πολύ λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον απ’ ό,τι το κρέας. Σήμερα, πολλοί χορτοφάγοι αρνούνται το κρέας λόγω των ζητημάτων των δικαιωμάτων των ζώων, ή επειδή ανησυχούν σχετικά με την φροντίδα του ζώου εκτροφής και τις συνθήκες παραγωγής του, μια αρχή που υιοθετήθηκε για πρώτη φορά το 1975 και με το έργο του Peter Singer «Απελευθέρωση των Ζώων».

Στο βιβλίο που θεωρήθηκε ο «Υμνος της Χορτοφαγίας», ο συγγραφέας, εξετάζει την κακομεταχείριση που υφίστανται τα ζώα και τις απαράδεκτες συνθήκες στις οποίες ζουν στις βιομηχανικές φάρμες, ενώ έδειξε πόσο προβληματική είναι η λογική της χρήσης πειραματόζωων. Το βιβλίο αυτό σόκαρε την κοινή γνώμη και συνέβαλε όσο κανένα άλλο στη δημιουργία του παγκόσμιου κινήματος για την απελευθέρωση των ζώων αλλά και την αλλαγή των νομοθεσιών που αφορούν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν, τόσο τα ζώα στις φάρμες, όσο και τα πειραματόζωα.

Μέχρις εδώ λοιπόν παρατέθηκαν στοιχεία για την διαχρονικότητα της χορτοφαγίας στους αρχαίους Έλληνες στους Φιλόσοφους τους, στους χριστιανούς της Μεσογείου, και Ευρώπης και ΗΠΑ γενικότερα, στην Ασία, αλλά μη ξεχνάμε και τους Μανιχαιστές χορτοφάγους τους Καθαρούς και Βογομίλους.

Σήμερα οι χορτοφάγοι αυξάνονται συνεχώς στην Ευρώπη, Η.Π.Α., Αυστραλία σε εκατομμύρια  ενώ αντίθετα στις χώρες της Ασίας η εκβιομηχάνιση και η αλλαγή τρόπου ζωής οδηγούν τους πληθυσμούς να ακολουθούν ένα διατροφικό μοντέλο μάλλον δυτικό, καταναλώνοντας περισσότερες τροφές ζωϊκής προέλευσης, αλλά παρ’ όλ’ αυτά οι χορτοφάγοι εξακολουθούν να είναι η πλειοψηφία.

Τα κίνητρα της χορτοφαγίας ποικίλλουν και μπορεί να είναι θρησκευτικά, φιλοσοφικά, πνευματικά, διατροφικά, κοινωνικά, ανθρωπιστικά, ψυχολογικά, περιβαλλοντολογικά, οικονομικά κ.ά. Υπαγορεύεται και συστήνεται από τις περισσότερες θρησκείες και τις μυστικιστικές παραδόσεις (ινδουσιμός, βουδισμός, ζαϊνισμός, θρησκευτικός ταοϊσμός, σουφισμός, χριστιανισμός κ.ά.) μόνιμη η περιστασιακή, ως μονοπάτι προς την πνευματική αγνότητα, εξέλιξη και φώτιση τόσο για τους μοναχούς και τους ασκητές όσο και για τους κοσμικούς. Ο Πυθαγόρας έβλεπε στη χορτοφαγία το εργαλείο για τη προσέγγιση της ανώτερης συνείδησης.

(ΤΑ ΠΑΡΑ ΠΑΝΩ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΑΠΟΣΠΑΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΧΟΡΤΟΦΑΓΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ)

Οι κατευθυντήριες γραμμές της χορτοφαγίας, με πνευματική και φιλοσοφική προσέγγιση-στάση ζωής, είναι η μη βία (ahimsa), o σεβασμός και η ευσπλαχνία στα όντα που αισθάνονται, η παράλληλη αγνότητα σώματος-πνεύματος, ανεξαρτήτως σχολής, χρονολογίας η γεωγραφίας.  Η πλειοψηφία των χορτοφάγων στη γη, σύμφωνα με την Κοινωνία των Ηθικών και Θρησκευτικών Χορτοφάγων (Society of Ethical and Religious Vegetarians), ακολουθεί την πρακτική για θρησκευτικούς λόγους. Πολλές θρησκείες, όπως κάποιες ομάδες χριστιανών, συμπεριλαμβανομένου του Ινδουισμού, του βουδισμού, του Ταοϊσμού, της πίστης Μπαχάι (Bahá’í), του Σικχισμού (Sikhism) και του ζαϊνισμού, διδάσκουν ότι ιδανικά, η ζωή πρέπει πάντα να εκτιμάται και να μην καταστρέφεται εκούσια....

Άγνωστη πηγή.